Yazar: Mert Kutay ÖZDEMİR
II. Viyana Kuşatması veya Viyana Bozgunu, 1683 yılında IV. Mehmet döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun Viyana’yı kuşatması ve sonuçsuz bırakmasıyla gerçekleşen bir tarihi olaydır. Bu savaş, Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya Arşidüklüğü arasındaki uzun süren çatışmaların önemli bir dönüm noktasını temsil eder.
Başlangıç
Avusturya, yönetimi altındaki Macaristan’daki politik baskılardan ve ağır vergilerden dolayı hoşnutsuzdu. Ayrıca mezhep özgürlüğü tanımamaktaydı. Macarlar, bu baskılara karşı Tökeli İmre liderliğinde isyan etti. Kendi güçleriyle başarılı olamayacaklarını anlayınca Osmanlı İmparatorluğu’ndan yardım istediler.
Osmanlı İmparatorluğu, politik nedenlerle uzun süredir Katolik olmayan azınlıklara yardım ediyordu. Osmanlılar, Tökeli İmre’yi Yukarı Macaristan Kralı olarak kabul ediyordu. Kuşatmadan önce, Osmanlı İmparatorluğu ile Habsburglar arasında 20 yıllık bir barış anlaşması olan Vasvar Antlaşması’nın sonucu olarak bir barış vardı.
1681 ve 1682’de Tökeli İmre ile Habsburglar arasındaki sınır anlaşmazlıkları arttı. Habsburg güçleri, merkezi Macaristan’a saldırdığında, Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’ya Osmanlı ordusunu sefere çıkarmak için IV. Mehmet’i ve divanı ikna etmek için önemli bir sebep sundu. Padişah IV. Mehmet, Kara Mustafa Paşa’ya Yanıkkale (Raab) ve Komarom kalelerini kuşatmaya izin verme emri verdi. Osmanlı ordusu 21 Ocak 1682’de sefere çıkarıldı ve 6 Ağustos 1682’de savaş ilan edildi.
Hazırlıklar
Viyana, Doğu Akdeniz-Almanya ticaret yolunun üzerinde olması ve Tuna Nehri üzerindeki stratejik bir kontrol noktası olması nedeniyle Osmanlı İmparatorluğu’nun stratejik hedeflerinin merkezindeydi. Kuşatma için büyük hazırlıklar yapıldı; Avusturya’ya ve lojistik merkezlere giden yollar tamir edildi ve yenileri inşa edildi. Cephane, mühimmat, top ve diğer kaynaklar imparatorluğun dört bir yanından bu lojistik merkezlere ve Balkanlar’ın içlerine gönderildi.
Ancak lojistik hesaplamaları, Ağustos ve Eylül 1682’de bir istilaya başlamak için uygun olmadığını gösteriyordu. Üç aylık bir seferde Osmanlılar, Viyana’da kışa gireceklerdi. Ancak seferin başlaması ve hazırlıklar için gereken 15 aylık süre içinde Habsburglar hazırlıklarını tamamladılar ve diğer Avrupa krallıklarından yardım istediler. Kış boyunca Habsburglar ve Lehistan arasında bir antlaşma imzalandı. Antlaşmaya göre, Osmanlılar Krakow’u kuşatırlarsa Habsburg kuvvetleri Lehistan’a yardım edecekti ve Leh ordusu Viyana’ya saldırırsa Osmanlılara yardım edecekti.
İlkbaharda, Osmanlı ordusu Mayıs’ın başlarında Belgrad’a ulaştı ve daha sonra Viyana’ya doğru hareket etti. 7 Temmuz’da 40.000 Tatar kuvveti Viyana’nın doğusuna ulaştı. Kuşatma sırasında Habsburg İmparatoru I. Leopold, Viyana’nın 80.000 sivil ve gönüllü ile çevresindeki evleri ve duvarları tahrip ettiğini ve boş bir alan bıraktığını öğrendi. Kara Mustafa Paşa, bu sorunu askerlerine şehre doğru hendek kazmalarını emrederek çözdü.
Ancak Osmanlılar, zamanın kritik olduğunu fark etmediler. Hata yaptılar ve seferlerini birleştirip ilerlememeye karar verdiler. Bu, yardım kuvvetlerinin gelmesine izin verdi. Tarihçiler, Kara Mustafa Paşa’nın şehri zenginlikleri ve bozulmamış haliyle ele geçirmeyi istediğini iddia etmektedir.
Viyana, tüm yönlü yiyecek desteğinden mahrum bırakılmıştı. Garnizon ve sivil gönüllüler büyük kayıplar veriyordu.
Kış koşulları
hızla kötüleşirken, Viyana’daki Garnizon komutanı Graf Ernst Rüdiger von Starhemberg, askerlerinin uykusuz nöbet tutmayı reddetmeleri durumunda öldürüleceğini emretti. Ümitsizlik artıyordu. Bu sırada Lehistan Kralı Sobieski, Viyana Kuşatması’nı sonuçsuz bırakmak için 120.000 kişilik yardım kuvvetini gönderiyordu.
Sonuçlar Viyana Bozgunu’nun sorumluluğunu taşıyan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edildi. Padişah daha sonra Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın affedilmesini istedi, ancak ikinci bir emir gelmeden idam edildi. Başının üzerine “seng-i ibret” (ibret taşı) ibaresi konuldu.
Bu yenilgi, Avrupa’da büyük bir sevinçle karşılandı ve Osmanlıların yenilmez olmadığı anlaşıldı. Avrupalılar, Osmanlı İmparatorluğu’na karşı saldırıya geçmeye başladılar. Psikolojik olarak Osmanlı İmparatorluğu için büyük bir kayıpken, Avrupalılar için büyük bir zaferdi. Bu savaş sonucunda Osmanlı İmparatorluğu’nun gerileme dönemine girdiği kabul edilmektedir. Bu nedenle, Türklerin Sakarya Muharebesi’ne kadar sürecek olan geri çekilme süreci başlamış oldu.
Sonuç
II. Viyana Kuşatması veya Viyana Bozgunu, Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya Arşidüklüğü arasında 1683 yılında gerçekleşen önemli bir çatışmadır. Bu kuşatma, Osmanlı İmparatorluğu’nun Viyana’yı ele geçirme girişiminin sonuçsuz bırakılmasıyla sonuçlanmıştır.
Kuşatma sırasında yaşanan zorluklar ve zamanın kötü kullanılması, Osmanlı İmparatorluğu’nun başarısızlığını etkilemiştir. Kara Mustafa Paşa’nın şehri zengin ve bozulmamış bir şekilde ele geçirmek istemesi, zamanın kaybedilmesine yol açmıştır.
Bu yenilgi, Avrupa’da büyük bir coşkuyla karşılanmış ve Osmanlı İmparatorluğu’nun yenilmez olmadığı anlaşılmıştır. Avrupalılar, Osmanlı İmparatorluğu’na karşı saldırıya geçmeye başlamıştır. Psikolojik olarak Osmanlı İmparatorluğu için büyük bir kayıp olan bu olay, Avrupalılar için büyük bir zafer olmuştur.
Sonuç olarak, Viyana Kuşatması Osmanlı İmparatorluğu’nun gerileme döneminin bir işareti olarak kabul edilirken, Avrupalılar için Osmanlı İmparatorluğu’na karşı mücadelelerinin bir zaferi olarak tarihe geçmiştir. Bu olay, tarih boyunca Avrupa ve Osmanlı İmparatorluğu arasındaki güç dengesinin değişmeye başladığı bir dönemin başlangıcını işaret etmiştir.
What's your reaction?
