Habsburglar, tarih ders kitaplarında sıkça gönderme yapılan bir ailedir. XIX. yüzyılın başına kadar “Haus Habsburg” yani “Habsburg Hanedanlığı” olarak adlandırıldılar. Napolyon’un Kutsal Roma Germen İmparatorluğu’na son vermesiyle hanedanlık idare ettiği yerlere (1806-1867) Avusturya denilmeye başlandı. 1867-1918 yıllarında da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu olarak bilinirler. Orta Avrupa için Osmanlıların en ciddi rakipleriydiler. Kanuni’nin bu tarafa yaptığı bütün seferler neredeyse bu hanedanı dizginlemek içindi. Üç asır boyunca iki aile birbirleriyle hep mücadele içinde oldular. Habsburg Hanedanlığı, tarih boyunca Avrupa’nın en etkili ve uzun ömürlü hanedanlarından biri olarak kabul edilir. Bu hanedanlık, evlilik diplomasisini kullanarak siyasi güçlerini genişletti ve Avrupa tarihinde önemli bir rol oynadı. Bu yazıda, Habsburg Hanedanlığı’nın evlilik diplomasisini inceleyeceğiz ve bu stratejinin nasıl siyasi başarıya yol açtığını anlayacağız.
Kökenleri
Habsburg Hanedanlığı, kökeni İsviçre’dir. İsviçre’de yer alan Aargau kantonu sınırları içinde Habikstburg Şatosu ailenin çıkış yeridir. Habsburglar kendilerini Avrupa’nın köklü ailelerine bağlanmak istediler. Avrupa’daki hakimiyetlerini meşrulaştırmak istiyorlardı.
I. Rudolf, 1249 yılında Habsburg kontu olarak tahta çıktı ve 1273 yılında Alman İmparatoru oldu. II. Otokar ile Bohemya prensi olarak yaptığı mücadele sonucunda Alman prenslerin ve Macar kralının desteğiyle Bohemya kralını mağlup etti. 1291 yılında Rudolf’un ölümüne kadar geçen süre içinde, Habsburg Hanedanlığı Avusturya’yı kontrol altına alarak imparatorluklarının merkezini oluşturdu. Ancak, sonrasında hanedanlık aile içi veraset anlaşmazlıkları nedeniyle bölündü.
Habsburglar, 1382 yılında Trieste’yi ele geçirerek Adriyatik Denizi’ne inme ve Orta Avrupa’da genişleme politikalarını sürdürdüler. En büyük zorlukları, Katolik Kilisesi’ne karşı bir Protestan hareketi olan Hus hareketiyle, güneyde ise giderek büyüyen Osmanlı İmparatorluğu tehdidi ile karşı karşıya geldiler.
Osmanlılarla bu yüzyılda Eflak, Macar gibi krallıkların uğraşması onları rahatlattı. Bu nedenle daha çok İsviçre ve Ren bölgesinde iktidarlarını pekiştirdiler. Ufak istisna dışında Kutsal Roma Germen imparatorluk tacı Habsburg ailesinde kalacaktır. Başkenti Prag yerine Viyana olacaktır.
Evlilik Diplomasisi
III. Friedrich, Habsburg Hanedanlığı’nın başarılı evliliklerle elde ettiği zaferlerin ilk uygulayıcısı olarak kabul edilir. Burgonya Prensliği’nin yöneticisi Charles’ın varisi Marie ile oğlu Maximillian’ı evlendirdi. Charles’ın ölümünün ardından topraklar Maximilian’a, yani Habsburglar’a geçti. Bu, ailenin Kuzey Fransa, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg gibi bölgelerde etkili olmasını sağladı. Maximilian’ın en büyük başarılarından biri, ailesini bir araya getirmesiydi. Bu politikalar ustaca uygulandı ve Maximilian’ın etrafında şöyle bir söylenti oluştu: ‘Diğerleri savaşsın, sen Avusturya’ya evlen.’
Ancak, ölen eşinin yerine 1495 yılında Bretonya prensesi Anne ile evlenerek Kuzey Fransa’daki etkisini daha da güçlendirmeye çalıştı, ancak bu çaba başarılı olmadı. Daha sonra 1495 yılında İspanya ile daha kârlı bir evlilik anlaşması imzaladı. Bu anlaşma hem İspanya’yı birleştirdi hem de coğrafi keşiflerin organizatörleri olan Kral Ferdinand ve Kraliçe Isabella’nın veliahtları Juan ile kızı Margeret’i evlendirdi. Ayrıca, oğlu Filip’i veliahtın kız kardeşi Juan ile evlendirdi. Ancak, Juan evlilikten kısa bir süre sonra öldü. Böylece taht, kralın kız kardeşi ile evli olan Filip aracılığıyla Habsburg Hanedanlığı’na geçti. Maximilian, bu toprakları torunu Şarlken’e bırakacaktır
Habsburg Hanedanlığı altın çağını yaşayacağı dönem olan Şarlken, tahta birçok ünvanının yanında, İspanya Kralı olarak da çıkacaktır. Macaristan’ın yanı sıra Bohemya’yı da yöneten Jagillion Hanedanı ile akrabalık kurup ilginç bir anlaşma sağlandı. Torunu Ferdinand ile Macaristan kralının kızı Anne ile evlenirken, diğer torunu Maria da veliaht Layoş ile evlendi. Anlaşmaya göre hangi hanedan önce ortadan kalkarsa diğerine bağlanacaktı. Genç Layoş, yirmili yaşlarındayken 1526’da Mohaç Ovası’nda Kanuni idaresindeki Osmanlı ordusunun karşısına çıktı ve birkaç saatlik savaş sonrası hem mücadeleyi hem de hayatını kaybetti. Habsburglar Macaristan için sonu gelmez bir şekilde Osmanlı ile mücadeleye girişilecekti.
Evlilik Diplomasisi Sonucunda
Habsburg Hanedanlığı, evlilik diplomasisini büyük bir ustalıkla kullandı. Habsburg prensleri ve prensesleri, Avrupa’nın diğer soylu aileleri ile stratejik evlilikler yaparak siyasi ittifaklar oluşturdular. Bu evlilikler, genellikle Habsburgların siyasi etkisini artırmak ve topraklarını genişletmek amacıyla yapıldı. Örneğin, İspanya Kraliçesi Isabella’nın, Habsburg İmparatoru I. Maximilian’ın torunu olan Philip ile evlenmesi, Habsburglar’ın İspanya tahtına olan haklarını güçlendirdi ve İspanyol-Habsburg İmparatorluğu’nu kurdu.
Habsburg Hanedanlığı’nın evlilik diplomasisi, Avrupa siyasetinde büyük bir rol oynadı. Habsburglar, İspanya, Almanya, Bohemya, Macaristan ve diğer bölgeleri yöneterek büyük bir imparatorluk oluşturdular. Bu, Avrupa’nın siyasi dengelemesi üzerinde büyük bir etki yarattı ve Habsburglar, diğer büyük güçlerle evlilikler yaparak siyasi ittifaklar oluşturdu. Bu ittifaklar, Habsburgların gücünü korumalarına ve genişlemelerine yardımcı oldu.
Şarlken Dönemi
Şarlken üç temel problemle uğraştı. İlki Fransa kralı I. Fransuva’nın otoritesini tanımaması, Şarlken’in emrinde olan İtalya, Almanya gibi coğrafyalardaki isyanların destekçisiydi. Şarlken 1525’te Pavia Savaşı’nda Fransuva’yı hem yendi hem de esir aldı. Şarlken’in hakimiyetini tanımak koşuluyla serbest kaldı. Fakat Fransuva Osmanlılar ile irtibatını kesmedi ve Osmanlı’yı Macaristan kralı üzerine kışkırttı. Şarlken ayrıca Alman prenslikleri ve bu meselenin parçası olan Luther liderliğindeki Protestan hareketle Alman prensliklerini ezmek üzere sefere çıktı. Ancak 1552’de Alman prenslikleri tahta yeni gelen Fransa kralı II. Henri’nin desteğiyle yeniden ayaklandıklarında aynı başarı olamadı. 1555 Ausburg Barış Anlaşması’na göre Alman prensliklerinin özerkliği onaylandı. Şarlken herkesin şaşkınlığı içinde tahtından feragat edecektir. Topraklarını iki oğlu arasında paylaştırdı.
Habsburg Hanedanlığı, oğlu II. Filip ve kardeşi Ferdiand’a bölündü. İspanya ve Avusturya kolu olarak bölündüler ve Kutsal Roma Germen İmparatorluğu Avusturya oluyla devamlılığını sürdürdü. II. Filip tam bir İspanyol asilzadesi gibi yetişmişti. Osmanlı’ya yenilen Portekizliler,İspanya himayesini kabul etmek zorunda kaldılar. Protestan ve Müslümanlara karşı çok acımasızdı. Filip’in baskısından Hollandalı Protestanlarda nasibini aldı. İngiltere, Protestanları destekledi ve 1558’de “yenilmez armada” adlı muhteşem donanamasını İngilizler’in üzerine yolladı ancak Habsgburglar’ın denizlerdeki yenilmez egemenliği böylece İngiltere’nin eline geçecektir.
Sonuç
Habsburg Hanedanlığı’nın evlilik diplomasisi, Avrupa tarihinde önemli bir stratejik araç olarak kabul edilir. Bu strateji, Habsburglar’ın siyasi etkisini genişletmelerine ve Avrupa siyasetinde belirleyici bir rol oynamalarına yardımcı oldu. Habsburglar’ın evlilikler yoluyla kazandıkları topraklar ve ittifaklar, hanedanlığın uzun süreli başarısının temelini oluşturdu ve Avrupa’nın tarihini derinlemesine etkiledi.
Hanedan I. Dünya Savaşı öncesinde artık eski ihtişamının çok uzağında kaldı. Prusya liderliğinde kurulan 1871’de yeni Almanya karşısında eski monarşi durumundaydılar. 1938’de Avusturya, Hitler Almanya’sı ile anlaşma yoluna gideceklerdir. 1867’den beri Avusturya-Macaristan İmparatorluğu olarak anılan devletin son 70 yılına İmparator Franz Josef damgasını vurdu. Habsburg Hanedanlığı sürekli mücadele içinde oldukları Osmanlı ile aynı kaderi paylaştılar.
What's your reaction?
