Yazar: Mert Kutay ÖZDEMİR
Bugünkü yazımızda Britanya-Rusya Antantı olarak geçen İngiltere, Rusya, Fransa arasındaki “üçlü ittifak” karşısında yapılan bu antantı inceleyeceğiz. 4 Eylül 1907 Anglo-Rus Antlaşması, İngiliz İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında imzalanan bir anlaşmadır. Bu antlaşma, özellikle Orta Asya ve İran gibi stratejik bölgelerdeki çıkarları dengelemeyi amaçlamıştır. İngilizler ve Ruslar arasındaki geleneksel rekabet ve çatışma, bu anlaşmanın temel dinamiğini oluşturmuştur.
Antlaşmanın Temel Noktaları
- İran’ın Bölünmesi: Antlaşma, İran’ın kuzey ve güney bölgeleri arasındaki etki alanlarını belirledi. Kuzey İran, Rus etki alanına girdi, güney ise İngiliz etki alanına dahil edildi. Bu, İran’ın iç işlerine dış müdahaleyi engelleme amacı taşıdı.
- Tibet Sorunu: Antlaşma, Tibet’in bağımsızlığına ve egemenliğine saygı gösterilmesini öngördü. Ancak, bu, Tibet üzerindeki İngiliz ve Rus etkilerini de korumayı amaçlıyordu.
- Afganistan’ın Statüsü: Antlaşma, Afganistan’ın bağımsızlığını kabul etti ve bu ülkenin dış ilişkilerini bağımsız olarak yürütme hakkını tanıdı. Ancak, İngilizler ve Ruslar, Afganistan’ın içişlerine dair danışmanlık hakkına sahipti.
- Orta Asya ve Türkistan: Antlaşma, Orta Asya’daki sınırlar ve çıkarlar konusunda anlaşmaya vardı. Bu, her iki devletin de Orta Asya’da kontrol sahibi olmasını ve rakip güçlerin bu bölgeye müdahalesini sınırlamayı amaçladı.
- Hint Okyanusu: Antlaşma, iki devletin Hint Okyanusu’ndaki çıkarlarını dengelemeyi hedefledi. Özellikle Pers Körfezi’ndeki stratejik limanlar ve ticaret yolları konusundaki çıkarlar belirtildi.
Sonuç ve Etkileri
1907 Anglo-Rus Antlaşması, İngiliz ve Rus çıkarlarını dengelemeyi başardı ve iki büyük gücün Orta Asya ve çevresindeki çatışmalarını önledi. Bu, dönemin uluslararası ilişkilerinde önemli bir istikrar unsurunu temsil etti. Ayrıca, bu antlaşma, Birinci Dünya Savaşı öncesindeki siyasi dengeleri şekillendiren faktörlerden biri olarak kabul edilir.
Ancak, bu antlaşma, diğer uluslararası güçlerle ilişkilerde karmaşık sonuçlara da yol açtı. Özellikle Almanya, bu antlaşmayı İngiliz ve Rusların ittifakı olarak gördü ve kendi dış politikasını buna göre ayarladı. Bu, Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasına katkıda bulundu.
Sonuç olarak, 1907 Anglo-Rus Antlaşması, İngiliz ve Rus İmparatorlukları arasındaki karmaşık ilişkilerin bir yansımasıdır ve uluslararası ilişkiler tarihindeki önemli bir anlaşmadır. Bu antlaşma, stratejik bölgelerdeki çıkarların dengelemesi ve çatışmaların önlenmesi amacını taşıdı, ancak aynı zamanda başka siyasi sonuçlara da yol açtı. Britanya-Rusya Antantı konusunu böylelikle ele almış bulunuyoruz.
What's your reaction?
