Bu yazımızda Tarih ile Diğer Bilimler Arasındaki Farklılıklar konusuna değineceğiz. Tarih gerçekten de geçmişteki olayların nedenlerini ve sonuçlarını anlamaya ve yorumlamaya çalışan özgün bir bilim dalıdır. Ancak, tarih farklı bir yaklaşım ve yöntem gerektirir, çünkü fen bilimlerindeki deney yöntemi veya bazı beşeri ve sosyal bilimlerin kullandığı gözlem ve ölçüm yöntemleri tarih alanına uygulanamaz.
Tarihçiler, bilimsel araştırma yöntemlerini kullanarak elde ettikleri bilgi ve belgeleri önce tasnif ederler. Daha sonra bu belgeleri inceleyip değerlendirirler ve elde ettikleri verilere dayanarak geçmişi aydınlatmaya çalışırlar. Ancak tarihçiler, deney yapma veya gözlem yapma imkanına sahip olmadıkları için, geçmişi incelerken kaynak olarak adlandırılan tarihi belgelerden yararlanırlar.
Bu kaynaklar genellikle birinci elden ve ikinci elden kaynaklar olarak iki ana grupta toplanır. Birinci elden kaynaklar, içerdikleri tarihi olayın yaşandığı döneme ait olanlardır. Bu tür kaynaklar, olaya doğrudan tanıklık eden veya tanıkları dinleyen kişiler tarafından oluşturulmuştur. İkinci elden kaynaklar ise birinci elden kaynaklara dayanarak hazırlanmışlardır.
Tarihçiler, bu kaynakları analiz ederek geçmişi anlamaya çalışırlar. Ancak tarih, diğer bilim dallarından farklıdır çünkü nedenler tekrar edilemez ve benzer olaylar farklı sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle tarihçiler, genellemeler yaparken dikkatli olmalıdır. Tarih, her olayın kendine özgü koşullarıyla şekillendiği bir bilim dalıdır ve kesinlik taşıyan evrensel yasaları fen bilimleri gibi kullanamaz.
Tarih, insanların geçmişteki olayları incelediği ve bu olayların nedenlerini, sonuçlarını ve anlamlarını anlamaya çalıştığı bir bilim dalıdır. Ancak tarih, diğer bilim dallarından önemli farklılıklar taşır. İşte tarih ile diğer bilimler arasındaki bazı temel farklılıklar:
-
Deney Yöntemi: Tarih, fen bilimlerinde olduğu gibi deney yöntemini kullanamaz. Tarihçiler olayları tekrarlayamazlar veya laboratuvar koşullarında kontrol edemezler. Bu nedenle tarihçiler, geçmişi inceleme ve açıklama sürecinde gözlem ve deney metodundan yararlanamazlar.
-
Kaynaklar: Tarihçiler, geçmişi öğrenmek için kaynaklardan yararlanırlar. Kaynaklar, birinci elden ve ikinci elden kaynaklar olarak iki gruba ayrılır. Birinci elden kaynaklar, olayın yaşandığı döneme ait kaynaklardır ve genellikle tanıklar veya katılımcılar tarafından oluşturulur. İkinci elden kaynaklar ise birinci elden kaynaklara dayanarak hazırlanmış kaynaklardır.
-
Genellemeler: Tarih, benzer olayların aynı sebeplerden kaynaklandığı veya aynı sonuçları doğurduğu yönünde kesin genellemeler yapamaz. Her tarihî olayın kendine özgü nedenleri ve sonuçları vardır. Bu nedenle tarihçiler, genellemeleri fen bilimlerinde olduğu gibi kesin yasalar gibi ifade edemezler.
-
Tekil Olaylar: Tarih, tekil ve bağımsız olaylarla ilgilenir. Her tarihî olay, kendine özgü bir dönemin, mekanın ve koşulların ürünüdür. Bu nedenle tarihsel olaylar tekrarlanabilir değildir.
-
İnsan Davranışı: Tarih, insan davranışlarını anlama ve açıklama amacı güder. Ancak tarihçiler, insan davranışlarını gözlemleyip ölçme imkânına sahip değildirler. Bu nedenle tarih, insan davranışlarını anlama sürecinde fen bilimlerinin kullandığı yöntemleri kullanamaz.
-
İnceleme Alanı: Tarih, tarihsel olaylarla ilgilenirken diğer bilimler daha spesifik konuları ele alabilir. Örneğin, biyoloji canlı organizmaları incelemek için uzmanlaşırken, tarih geniş bir zaman dilimini ve çeşitli konuları kapsar.
Sonuç olarak, tarih ile diğer bilimler arasında önemli farklılıklar vardır. Tarih, deney yöntemini kullanamaz, kaynaklara dayanır, genellemeleri kesin yasalar gibi ifade edemez, tekil olaylarla ilgilenir, insan davranışlarını gözlemleyemez ve geniş bir inceleme alanına sahiptir. Bu farklılıklar, tarihin kendine özgü bir bilim dalı olarak kabul edilmesine neden olur.
Tarihi, diğer fen bilimlerinden ve bazı beşeri bilimlerden ayıran önemli bir farklılık, tarihte genellemelerin yapılamayacak olmasıdır. Bu durum, tarihçilerin deney yöntemini kullanamamasından kaynaklanır, yani tarihteki olayların tekrar edilememesi nedeniyle nedenler üzerinde deney yapma imkânı yoktur. Fen bilimciler, olayları açıklamak için deneyler ve gözlemler yapabilirken, tarihçiler kaynak incelemesi yoluyla geçmişi aydınlatmaya çalışırlar.
Tarihte benzer olan farklı olayların aynı sebeplerden kaynaklandığı ya da aynı sonuçları doğurduğu kesin bir yargıya varılamaz. Örneğin, 1914 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtının suikaste uğramasıyla Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması gibi olaylar, tarihsel bir yasa olarak ifade edilemezler. Ancak, tarihsel olayların ortak yönlerinden yola çıkarak, “Göçebeler askeri alanda yerleşiklere göre daha üstündür.” gibi bazı genellemeler yapılabilir. Ancak bu tür genellemeler, fen bilimlerinin evrensel yasaları gibi kesinlik taşımayabilirler.
Tarih, incelediği konuların niteliği ve niceliği bakımından da diğer bilimlerden ayrılır. Örneğin, matematik sayısal kavramları incelediği bir bilimdir ve zaman veya mekanla ilgilenmez. Tarih ise yeri ve zamanı belli olan, yaşanmış olaylarla ilgilenir. Bu nedenle tarihsel olaylar tekil ve bağımsızdır, sürekli tekrarlanabilir değildir.
Ayrıca, tarih farklı bilim dallarına göre inceleme alanının daha geniş olmasıyla da dikkat çeker. Fen bilimleri, birbiriyle bağlantılı ve tekrarlanabilir olayları incelerken, tarih aralarında sistematik ilişki bulunmayan, her biri kendine özgü, biricik olaylarla ilgilenir. Tarihçi, bu karmaşık olayları inceleyip gerekli elemeleri yaptıktan sonra elindeki bilgileri önem sırasına koyarak anlamlı bir bütüne ulaşmaya çalışır. Tarih ile Diğer Bilimler Arasındaki Farklılıklar konusuna değinmiş bulunmaktayız.
What's your reaction?
